Nghệ sỹ piano và nhạc trưởng huyền thoại André Previn, người tạo dựng một sự nghiệp xuyên biên giới từ nhạc cổ điển đến nhạc pop, từ các tổng phổ nhạc phim đến jazz, và giành cả giải Oscar lẫn Grammy, đã qua đời ở tuổi 89.
Hàng loạt các tờ báo lớn đều chạy những dòng chữ “André Previn, người không biết đến biên giới trong âm nhạc” (New York Times), “Andre Previn: Nhớ về một nghệ sỹ đa tài” (Wall Street Journal)… còn bạn bè và người thân của ông gửi những tiếc thương qua những dòng chữ trên tài khoản twitter “Giờ anh có thể yên nghỉ trong những bản giao hưởng vinh quang” (Mia Farrow – một trong những vợ cũ của ông), “Thật đau buồn vì sự mất mát của André Previn vĩ đại. NYTimes nói âm nhạc của ông không biên giới, còn tôi có thể nói âm hạc của ông và sự nhân bản của ông thật tuyệt vời” (soprano Renee Fleming), “Chúng tôi đau buồn khi nghe tin về cái chết của André Previn – nhạc trưởng danh dự của dàn nhạc London Symphony Orchestra vào sáng nay. Tất cả các thành viên của LSO đều tiếc thương ông và sẽ ghi nhớ lòng yêu thương và sự ảnh hưởng lớn lao của ông. Có thể ông sẽ luôn luôn chơi mọi nốt đẹp trong chuẩn mực đẹp nhất”.
Nữ nghệ sỹ violin Anne-Sophie Mutter, từng kết hôn với André Previn vào năm 2002 và ly dị vào năm 2006 nhưng vẫn tiếp tục hợp tác với ông trong nhiều dự án âm nhạc và duy trì một tình bạn thân thiết thì chia sẻ: “André Previn đã hơn 70 năm thắp sáng thế giới đen tối này bằng tài năng phi thường và trí tuệ siêu việt của mình… Không chỉ là những người bạn gắn kết qua âm nhạc trong suốt 4 thập kỷ, chúng tôi còn là những người bạn chí cốt gần gũi và yêu thương nhau trong 19 năm cuối đời ông… những năm này đã góp phần đem đến cho tôi những tác phẩm viết cho violin độc tấu sâu sắc và thách thức (André Previn đã viết tặng Anne-Sophie Mutter 2 bản violin concerto)… Tôi mãi mãi biết ơn tất cả những báu vật âm nhạc này của ông…” và đánh giá “André sẽ sống trong trái tim của hàng triệu người yêu nhạc mà cuộc đời ông và âm nhạc của ông đã chạm tới… những bản tổng phổ của ông sẽ tiếp tục làm phong phú thêm cuộc đời và hiểu biết của nhiều nghệ sỹ trên toàn cầu.”
Âm nhạc trong cuộc đời, cuộc đời trong âm nhạc
Sinh ra ở Đức, André Previn chuyển đến Los Angeles cùng gia đình khi còn nhỏ, đây là nơi bác của Previn đảm trách vai trò giám đốc âm nhạc của Universal Studios. Previn đã theo bước chân này và được biết đến như một nhạc sỹ chuyên chuyển soạn và sáng tác các bản nhạc phim Hollywood.
Khi lớn lên ở Los Angeles, ông còn là một nghệ sỹ piano nhạc jazz, cùng hợp tác với nhiều nghệ sỹ, trong đó có cả Ella Fitzgerald – nữ ca sỹ nhạc jazz vẫn được coi là First Lady of Song, Queen of Jazz. Ông từng theo học Pierre Monteux- nhạc trưởng người Mỹ gốc Pháp, vào những năm 1950 và ở tuổi 32 quyết định chuyển hướng từ Hollywood sang địa hạt âm nhạc cổ điển.
Ông từng tâm sự với The Guardian vào năm 2008: “Tại MGM, anh biết là anh sẽ làm gì vào năm tới, anh biết anh sẽ được trả tiền. Nhưng tôi không hài lòng với nó bởi có quá nhiều tham vọng âm nhạc. Và tôi muốn đánh cược với tất cả những tài năng mà tôi có thể có”.
Năm 1967, Previn trở thành giám đốc âm nhạc của Houston Symphony Orchestra. Năm tiếp theo, ông là nhạc trưởng chính của London Symphony Orchestra và mối quan hệ này được ông duy trì trong suốt cuộc đời mình. Lần cuối ông chỉ huy LSO vào năm 2015.
Trên website của dàn nhạc LSO, nghệ sỹ clarinet chính và người bạn thân thiết của Previn viết: “Cách trình tấu âm nhạc của André làm tôi phấn khích từ trước khi tôi có đủ may mắn để được chơi cùng anh ấy: nhưng khi tôi có cơ hội làm điều đó, đó là những âm thanh phi thường mà ông ấy lấy ra từ một dàn nhạc, không thể nhầm lẫn được âm thanh đó từ ai khác, nó đẹp đến mức làm người ta lóa mắt”.
“Với các tác phẩm của Strauss, Walton, Rachmaninov và nhiều người khác, anh ấy thu hút các nhạc công vào một mối hợp tác đầy sâu sắc. Cái chạm của anh ấy trên cây đàn với các bản concerto của Mozart và trong các tác phẩm thính phòng mới thật siêu phàm, các sáng tác của anh ấy tuyệt diệu đến mức không thể tin được”.
Vào những năm 1970, Previn và LSO có một chương trình truyền hình đều đặn vào tối thứ 7 hàng tuần mang tên “André Previn’s Music Night”, tuy nhiên, ông trở nên nổi tiếng nhờ những lần xuất hiện trên truyền hình khác.
Previn dẫu sao cũng tiếp tục mối quan hệ lâu bền của mình với Hollywood, chuyển soạn và sáng tác nhạc cho các bộ phim nhựa. Ông được đề cử 11 giải Oscar và giành 4 giải, trong đó có giải Nhạc phim hay nhất cho Porgy and Bess của Gershwin.
Previn có 5 cuộc hôn nhân – người thứ ba ông cưới là nữ diễn viên Mia Farrow, sinh 6 đứa con. Cuộc hôn nhân thứ 5 của ông là nữ nghệ sỹ violin Anne-Sophie Mutter, họ chỉ ở với nhau 4 năm nhưng mối dây liên hệ giữa họ bền chặt ngay cả khi cuộc hôn nhân kết thúc.
Previn được trao tước hiệp sĩ danh dự vào năm 1996.
T.N (HNS)
