Nhạc sư Vĩnh Bảo vừa qua đời ở tuổi 104 tại nhà riêng sau thời gian hôn mê.
Theo thông tin từ gia đình, nhạc sư Vĩnh Bảo, “báu vật sống” của nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam bộ, người được cố GS.TS Trần Văn Khê tôn vinh là “đệ nhất danh cầm”, đã qua đời tại nhà riêng ở quê nhà Đồng Tháp vào lúc 18g05 ngày 7/1 sau thời gian bạo bệnh vì tuổi già sức yếu, hưởng thọ 104 tuổi.
Tháng 12/2020, nhạc sư Vĩnh Bảo chìm trong cơn hôn mê và đã được đưa từ bệnh viện về nhà. Trước khi qua đời, ngày 4/12, một nhóm học trò ghé thăm và đờn ca cho ông nghe, bỗng nhiên ông từ từ mở mắt và hồi tỉnh.
Nhạc sư Vĩnh Bảo, tên thật là Nguyễn Vĩnh Bảo sinh ngày 19/8/1918 tại làng Mỹ Trà, quận Cao Lãnh, tỉnh Sa Đéc (nay là TP. Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp) trong gia đình có truyền thống Nho học và rất yêu thích nghệ thuật đờn ca tài tử. Nhờ thế, nhạc sư tiếp xúc với cổ nhạc từ sớm và có thiên phú, khi 5 tuổi đã chơi được đờn kìm, 10 tuổi thành thục nhiều loại nhạc cụ dân tộc.
Nhạc sư Vĩnh Bảo dành cả đời cho nghệ thuật đờn ca tài tử ở nhiều vai trò: nhạc sĩ trình tấu, giáo sư giảng dạy âm nhạc truyền thống, nhà nghiên cứu âm nhạc và cả nghệ nhân đóng đàn. Ông còn là bậc thầy sáng tạo với những cải tiến cho nhạc cụ dân tộc, như sáng chế ra dây tỳ và dây xề trên đàn gáo; cải tiến đàn tranh 16 dây thành đàn 17, 19 và 21 dây có thể đàn các loại “hơi, điệu” mà không cần phải sửa dây…
Nhạc sư Vĩnh Bảo có tình tri âm tri kỷ với cố GS.TS Trần Văn Khê khi chung niềm đam mê và cống hiến hết mình cho âm nhạc dân tộc. Đặc biệt, năm 1972, cả hai đã phối hợp diễn tấu ghi âm đĩa nhạc Tài tử Nam bộ cho hãng Ocora và UNESCO tại Paris. UNESCO cũng đã mua bản quyền bộ đĩa thu lần đó.
Thông thạo 5 ngoại ngữ, nhạc sư Vĩnh Bảo cũng là người chủ động trong việc dạy đàn cho người nước ngoài thông qua các phương pháp tiên tiến nhất. Ban đầu là ghi âm tiếng đàn vào băng cassette gửi ra nước ngoài qua đường bưu điện, sau này thì thầy và trò tiếp xúc với nhau qua Internet.
Ở tuổi gần 100, nhạc sư Vĩnh Bảo vẫn miệt mài dạy đàn online, truyền nghề qua mạng cho các học trò thuộc nhiều quốc tịch. Năm 2018, ở tuổi 101, sau hơn 80 năm cống hiến cho âm nhạc dân tộc, nhạc sư Vĩnh Bảo về quê nhà Đồng Tháp sinh sống.
UBND tỉnh Đồng Tháp đã trân trọng trao tặng ông ngôi nhà tại TP. Cao Lãnh và xây dựng không gian vinh danh nhạc sư Nguyễn Vĩnh Bảo tại Bảo tàng Đồng Tháp.
Sự ra đi của nhạc sư Vĩnh Bảo là mất mát không gì bù đắp của nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ.
Trong suốt cuộc đời âm nhạc dài cả trăm năm của mình, nhạc sư Vĩnh Bảo đã nhận nhiều giải thưởng danh giá trong và ngoài nước: năm 2005, ông nhận giải thưởng Đào Tấn; năm 2008, ông được Chính phủ Pháp tặng Huân chương nghệ thuật Ordre des Arts et des Letters; năm 2014, ông nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ cho công tác bảo tồn, phát huy nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc; năm 2015, ông nhận giải thưởng Phan Châu Trinh…
Nhạc sư Vĩnh Bảo nguyên là giảng viên Trường Đại học Southern Illinois University (Mỹ) và từng được một trường đại học của Pháp biệt thỉnh giảng dạy về đàn tranh.
Đ.A (PNO)